Vlaanderen bouwt scholen en hoopt op jobs in bouwsector

door Koen Nevens

1. Vlaams minister van Werk en Onderwijs, Frank Vandenbroucke, haalde enkele dagen geleden het nieuws met de aankondiging dat het PPS-project "Inhaalbeweging Schoolinfrastructuur". Deze investering van 1 miljard euro zou, volgens een persbericht van de minister dat in de media werd gerecycleerd 5.000 jobs creëren in de bouw- en daarmee verwante sectoren.

Ik citeer even uit de persmededeling: “Naast het Vlaamse relanceplan, dat 842 miljoen euro in onze economie pompt, is ook deze investering van 1 miljard belangrijk in de strijd tegen de dreigende recessie. Met de versnelde oprichting van School Invest zorgen we dat de effecten zo gauw mogelijk voelbaar zullen zijn. De Vlaamse Confederatie Bouw becijferde al dat deze operatie qua extra tewerkstelling overeenstemt met de oprichting van een bedrijf met 5000 werknemers.”

Kortom, een moderne versie van het "Plan van De Man" dat uitstekend zijn plaats vindt in deze tijden van economische crisis. Er kunnen nochtans vraagtekens worden geplaatst bij de nauwkeurigheid van dit persbericht. Het lijkt wel of de verkiezingskoorts reeds is toegeslagen bij de minister en alles wat rooskleuriger wordt voorgesteld dan het is.

2. Vooreerst is het project in kwestie allesbehalve nieuw. Het lijkt me dus nogal misleidend dit project voor te stellen als een nieuwe maatregel in tijden van recessie. De vergelijking door de minister met de bouwplannen van Barack Obama is nogal 'gratuit'. Voor alle duidelijkheid, de krachtlijnen van het Vlaamse project werden in november 2005 vastgelegd door de Vlaamse regering. In 2006 volgde het decreet betreffende de inhaalbeweging voor schoolinfrastructuur en sedertdien loopt de procedure tot selectie van een privé-partner. De informatie op de website van het Agentschap voor Infrastructuur in het Onderwijs lat daar geen twijfel over bestaan. Het enige dat op 12 december 2008 dus werkelijk te melden viel, was dat de Vlaamse regering eindelijk had gekozen voor één van de vier kandidaten die zich hadden aangeboden voor het project en dat de oprichting van de PPS-vennootschap nu 'versneld' zal geschieden. In februari 2008 berichtte de media overigens nog over het feit dat de bewuste selectieprocedure vertraging had opgelopen.

3. Ook het cijfer van 5.000 jobs 'in de bouw' lijkt niet te kloppen. Op 14 januari 2008 deelde de Vlaamse Confederatie Bouw het volgende mee:

"De vijf miljard euro aan PPS-projecten die de Vlaamse overheid momenteel voorbereidt, leveren in totaal maar liefst 5.000 jobs op, waarvan ongeveer 2.500 direct bij de bouwbedrijven zelf en circa 2.500 indirect bij ontwerpers, leveranciers, materialenproducenten enz. De projecten hebben voor 45% betrekking op infrastructuurwerken, voor 54% op niet-woongebouwen (vooral dan op schoolgebouwen, rust- en ziekenhuizen) en voor 1% op woongebouwen."

De creatie van werkgelegenheid, die ook in de memorie van toelichting bij het reeds geciteerde decreet uit 2006 werd aangehaald (meer bepaald p.3), wordt door de VCB dus geenszins gerelateerd aan het ene project "inhaalbeweging schoolinfrastructuur". De confederatie lijkt eerder uit te van van 1.000 jobs per miljard euro, wat natuurlijk ook al kan tellen.

4. De gunstige berekeningen van het VCB moeten waarschijnlijk echter met een korreltje zout worden genomen. Toegegeven, de PPS-projecten zwengelen ongetwijfeld het aantal potentiële opdrachten aan in de bouwsector, maar de vraag rijst of dit ook werkelijk in nieuwe jobs zal resulteren.

Hierbij mag niet worden vergeten dat het VCB nu al enkele jaren steen en been klaagt over openstaande vacatures in de sector. Wat Vlaanderen moet met een duizendtal extra jobs die niet ingevuld zullen geraken, is een raadsel, tenminste als daar geen massale heroriëntering en herscholing van werkzoekenden tegenover staat. Integendeel, als het VCB mag worden geloofd, dan leiden deze niet-ingevulde jobs tot problemen voor vele aannemers. "Momenteel kunnen heel wat aannemers hun orderboek niet tijdig uitvoeren omdat ze voor de uitvoering onvoldoende arbeidskrachten of onderaannemers vinden", schreef de confederatie in haar persbericht van 22 januari 2007. In 2005 bepleitte zij daarom een ruimere instroom van nieuwe en regularisatie van illegale arbeiders. De Vlaamse regering mag dan wel de versnelling van de constructie van scholen beogen, het valt nog af te wachten of er zich voldoende aannemers aandienen die de verschillende, mogelijk gelijktijdig geplande bouwprojecten aankunnen.

5. Nog een factor waarover wordt gezwegen is het fenomeen van detachering, wel gekend bij juristen sociaal recht die ook vertrouwd zijn met de Europese regelgeving inzake grensoverschrijdende tewerkstelling. De PPS-projecten die de Vlaamse overheid opzet mogen dan wel werk genereren, maar in een Europese context is het niet gezegd dat de bouwprojecten ook door Vlaamse of Belgische aannemers zullen worden binnengehaald en dat eigen onderdanen hierdoor tewerkgesteld zullen worden.

De recente zaak Rüffert die voor het Hof van Justitie werd beslecht, geeft hiervan een mooie illustratie en toont meteen ook aan dat de Vlaamse regering of de PPS-vennootschap het best ook niet in hun hoofd halen aanbestedingscriteria te bepalen die de tewerkstelling 'door en voor Vlamingen' wil bewerkstelligen. In casu ging het om een Duitse regionale (aanbestedende) overheid die aan een Poolse onderneming de voorwaarde had opgelegd de 'Duitse' lonen uit een niet-bindend verklaarde CAO uit de bouwsector na te leven.

De minister lijkt - zich baserend op de euforie van de VCB - aan de gemiddelde Vlaming dus een fata morgana op het vlak van werkgelegenheid voor te spiegelen. dat doet toch de wenkbrauwen fronsen. Het belangrijkste van het project "Inhaalbeweging schoolinfrastructuur" is natuurlijk wel dat er nieuwe en/of degelijk gerenoveerde scholen komen, ongeacht door wie deze zijn gebouwd. Als arbeidsjurist hoop ik alleen maar dat dit binnen de grenzen van het wettelijke toelaatbare gebeurt, onder andere wat betreft de naleving van de arbeidsvoorwaarden. Zowaar, een nieuwjaarswens...