Ook een dwangsom bij CAO?

Door K. Salomez

1. De voorzitter van de arbeidsrechtbank te Brussel, zetelend in kortgeding heeft in een conflict tussen luchtvaartmaatschappij Brussels Airlines en de syndicale organisaties betreffende de toepassing van een collectieve arbeidsovereenkomst inzake de uurroosters, een dwangsom van 5000 € opgelegd aan de luchtvaartmaatschappij per vlucht die wordt uitgevoerd in strijd met de betrokken CAO.

2. De vraag rijst of deze beschikking van de kortgedingrechter, die niet onredelijkerwijze normen mag betrekken in zijn oordeel, in overeenstemming is met de bepalingen in het Gerechtelijk Wetboek betreffende de dwangsom. Zo bepaalt artikel 1385bis dat geen dwangsom kan worden opgelegd in geval van een veroordeling tot de betaling van een geldsom, noch ten aanzien van vorderingen ter nakoming van de arbeidsovereenkomst.

De achterliggende reden van deze bepaling is dat de uitvoering van de arbeidsovereenkomst onder verbeurte van een dwangsom een al te grote inbreuk op de persoonlijke vrijheid zou uitmaken. Hieruit wordt door een aantal auteurs afgeleid dat deze beperking in wezen slechts betrekking heeft op de nakoming van de verplichtingen in de individuele arbeidsrelatie. Hiertegen pleit dat in de tekst van artikel 1385bis niet wordt gespecifieerd dat het om individuele arbeidsovereenkomst zou moeten gaan. Daardoor werd in het verleden reeds herhaaldelijk aangenomen dat ook de nakoming van verplichtingen in collectieve arbeidsovereenkomsten, die niet worden geïncorporeerd in de individuele arbeidsrelatie, niet kunnen worden afgedwongen door het opleggen van een dwangsom (Arbh. Antwerpen 6 juni 1986, R.W. 1986-87, 1269). Ook in de Renault-zaak wees het Arbeidshof te Brussel op het bestaan van enige controverse rond de vraag of de nakoming van collectieve arbeidsovereenkomsten kan worden afgedwongen onder verbeurte van een dwangsom.

3. De beschikking van de voorzitter van de arbeidsrechtbank te Brussel lijkt in deze discussie standpunt in te nemen ten voordele van een extensieve toepassing van de mogelijkheid om een dwangsom op te leggen. Hierbij rijst wel de vraag in welke mate de betrokken CAO geen betrekking heeft op de individuele arbeidsrelatie, gelet op het feit dat het kennelijk om bepalingen gaat die verband houden met de uurroosters. Indien het om CAO-bepalingen gaat die doorwerken in de individuele arbeidsrelatie is het opleggen van een dwangsom immers hoe dan ook uitgesloten.