21 september 2011

De sociale verkiezingen gaan door tussen 7 en 20 mei 2012!

door Isabelle Van Hiel (UGent)

Tussen 9 en 22 december 2011 geven meer dan 6000 ondernemingen het startschot voor de sociale verkiezingen. Deze verkiezingen die moeten leiden tot de oprichting van een of meerdere ondernemingsraden en/of CPBW’s, vinden in 2012 voor de 16de keer plaats. Hoewel de Bedrijfsorganisatiewet[1] en de Welzijnswet[2] voorschrijven dat de sociale verkiezingen elke 4 jaar plaatsvinden, dienen de verkiezingsdata en de procedureregels telkens opnieuw te worden bepaald. Sinds 2003 gebeurt dat bij wet. De wetten die de sociale verkiezingen in 2012 mogelijk maken, verschenen in het Belgisch Staatsblad van 12 september 2011. Het gaat om twee wetten van 28 juli 2011 die respectievelijk de wet van 4 december 2007 betreffende de sociale verkiezingen van het jaar 2008[3] en de wet van 4 december 2007 tot regeling van de gerechtelijke beroepen ingesteld in het kader van de procedure aangaande de sociale verkiezingen van het jaar 2008 wijzigen. Beide wetten treden in werking op de dag van publicatie. Een derde wet van dezelfde datum die voor de sociale verkiezingen van 2012 de drempel voor de oprichting van ondernemingsraden behoudt, verscheen al op 31 augustus 2011 in het Belgisch Staatsblad.

Anders dan in 2007 verliep de totstandkoming van de wetgeving zeer vlot. In 2007 werd de voorbereiding van de sociale verkiezingen doorkruist door de aanslepende discussie over de omzetting van de KMO-richtlijn[4]. Uiteindelijk werd een akkoord bereikt, maar toen bevond de regering zich al in lopende zaken. Om moeilijkheden te vermijden, werd geopteerd voor een wet[5]. In 2004 had de wetgever immers moeten tussenkomen om het K.B. Sociale Verkiezingen 2003[6] te bekrachtigen, nadat een werkgever met succes de wettigheid ervan had bestreden[7]. Dergelijke moeilijkheden bleven in 2011 achterwege. De sociale partners bereikten al tijdens het interprofessioneel overleg een akkoord over het behoud van de drempel voor de ondernemingsraad en brachten in december een advies uit over een zeer beperkt aantal knelpunten in verband met de verkiezingsprocedure[8]

Vermits de regering ook nu ontslagnemend is, werd  er opnieuw voor gekozen om de verkiezingsdata en –procedure te regelen bij wet, m.n. via een wijziging van de Wet Sociale Verkiezingen en de Wet Gerechtelijke Beroepen. De drempel werd opnieuw in een aparte wet opgenomen. De keuze voor wetgeving leidde in 2007 tot procedures van het Vlaams Belang bij het Grondwettelijk Hof en de arbeidsgerechten waarin het recht van de representatieve werknemersorganisaties om kandidaten voor te dragen werd betwist[9]. Alle vorderingen werden afgewezen, zodat het onwaarschijnlijk lijkt dat dezelfde betwistingen zich bij deze verkiezingen opnieuw zullen voordoen. Het Vlaams Belang heeft bij de bespreking van het wetsontwerp vreemd genoeg ook geen amendementen ingediend.

Welke veranderingen houden nieuwe wetten in?

·         De drempels blijven behouden

De nieuwe wet houdt geen wijzigingen in ten opzichte van de Wet van 8 november 2007 [10]. Ook in 2012 zullen ondernemingsraden pas moeten worden opgericht in alle ondernemingen met een gewoonlijke gemiddelde tewerkstelling van 100 werknemers. CPBW’s moeten worden ingesteld in alle ondernemingen met een gewoonlijke gemiddelde tewerkstelling van 50 werknemers. In de mijnen, groeven en graverijen moeten CPBW’s worden opgericht in alle ondernemingen die tenminste 20 werknemers tewerkstellen. Net als in 2007 gebeurt de omzetting van de KMO-richtlijn niet door de drempel van de ondernemingsraad te verlagen, maar door in de ondernemingen tussen de 50 en 100 werknemers bijkomende sociale en economische bevoegdheden toe te kennen aan de CPBW’s[11]. Anders dan de wet die de drempel alleen voor de verkiezingen van 2012 verhoogt, worden deze bevoegdheden niet beperkt in tijd. Hetzelfde geldt voor de extra bevoegdheden die door CAO nr. 9ter van 27 februari 2008[12] worden toegekend aan vakbondsafvaardiging in ondernemingen met minder dan 50 werknemers.

·         De verkiezingsprocedure wordt slechts licht gewijzigd

In het opschrift van de Wet Sociale Verkiezingen worden de woorden « van het jaar 2008 » geschrapt. De bedoeling daarbij was om de wet aan te passen, zodat ze bruikbaar is bij alle volgende sociale verkiezingen. De wet beperkt echter haar toepassingsgebied door in artikel 3 te verwijzen naar de wet van 28 juli 2011 die de drempel verhoogt en in artikel 9 de verkiezingsperiode te bepalen die aanvangt op 7 mei 2012 en eindigt op 20 mei 2012.  De verkiezingsperiode stemt overeen met het advies gegeven door de sociale partners[13].

De wijzigingen aan de Wet Sociale Verkiezingen blijven zeer beperkt. De bepalingen ervan worden geactualiseerd en de administratieve verplichtingen voor de werkgevers versoepeld door meer vormen van elektronische verzending en alternatieven voor aangetekende brieven toe te laten. Het artikel 67 over de aanduiding van de plaatsvervangers en de niet-verkozenen dat bij de vorige verkiezingen aanleiding gaf tot veel discussie, werd verduidelijkt. Hetzelfde geldt voor het artikel 78 dat ook bij de vorige verkiezingen al eens werd herschreven. In de nieuwe versie wordt er ook aan toegevoegd dat de van rechtswege verkozen kandidaat bescherming geniet als effectief verkozene, zelfs indien hij de enige verkozene is en derhalve het orgaan niet zal kunnen functioneren. De bepaling is het gevolg van een tijdens de bespreking van het ontwerp ingediend amendement dat tot doel had de gevolgen van het Cassatie-arrest van 4 april 2011[14] teniet te doen. Het gewijzigde artikel 80, tenslotte, opent meer mogelijkheden om nieuwe leidinggevende functies toe te voegen. In 2008 bestond de mogelijkheid alleen voor wijzigingen gebeurt na de verkiezingen. Vanaf 2012 zal de lijst van leidinggevende functies ook kunnen worden aangepast voor wijzigingen gebeurt tussen X-35[15]  en Y[16], al zal de invoering ervan pas na de verkiezingen kunnen.

·         De Wet Gerechtelijke Beroepen blijft ongewijzigd
In de Wet Gerechtelijke Beroepen[17] worden alleen de woorden "van het jaar 2008" geschrapt, om een definitieve regeling van de gerechtelijke beroepen bij wet mogelijk te maken. De verhouding tussen de bepalingen van de Wet Gerechtelijke Beroepen en artikel 24 van de Bedrijfsorganisatiewet en artikel 79 van de Welzijnswet is echter onduidelijk. In de Wet Gerechtelijke Beroepen werd niet uitdrukkelijk voorzien dat ze geldt “onverminderd” de bepalingen van de Bedrijfsorganisatiewet en de Welzijnswet, zoals voor de Wet Sociale Verkiezingen, en de wetgever miste de kans om deze vergetelheid recht te zetten in de wijzigingswet.


[1] Sectie IV van de Wet van 20 september 1948 houdende organisatie van bedrijfsleven, B.S. 27-28 september 1948.
[2] Hoofdstuk VIII van de Wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitoefening van hun werk, B.S. 18 september 1996.
[3] Wet van 4 december 2007 betreffende de sociale verkiezingen van het jaar 2008, B.S. 7 december 2007, ed. 2. Deze wet wordt verkort weergegeven als: Wet Sociale Verkiezingen.
[4] Richtlijn van 11 maart 2002 nr. 2002/14/EG van het  Europees Parlement en de Raad tot vaststelling van een algemeen kader betreffende de informatie en de raadpleging van de werknemers in de Europese Gemeenschap, P.B. L. 80, 23 maart 2002.
[5] M. DE GOLS, “Les élections sociales de 2008”, Ors. 2007, nr. 10, 2.
[6] K.B. van 15 mei 2003 betreffende de ondernemingsraden en de comités voor preventie en bescherming op het werk, B.S. 4 juni 2003, ed. 2, err. B.S. 24 juli 2003. Bekrachtigd bij artikel 2, 1°, van de Wet van 2 april 2004, B.S. 16 april 2004.
[7] Arbrb. Nijvel (afd. Waver) 20 februari 2004, A.R. nr. 71/W/2004.
[8] Advies nr. 1748 van de Nationale Arbeidsraad van 7 december 2010 - Problemen die gerezen zijn bij de sociale verkiezingen, www.nar.be.
[9] Zie voor een bespreking: I. VAN HIEL, “Waarom alleen representatieve werknemersorganisaties kandidaten bij de sociale verkiezingen mogen voordragen”, Or. 2009, nr. 5, 126-138.
[10] Wet van 8 november 2007 tot bepaling van de drempel van toepassing voor de instelling van de ondernemingsraden of de vernieuwing van hun leden ter gelegenheid van de sociale verkiezingen van het jaar 2008, B.S. 28 november 2007.
[11] Wet van 23 april 2008 tot aanvulling van de omzetting van Richtlijn 2002/14/EG van het Europees Parlement en de Raad van 11 maart 2002 tot vaststelling van een algemeen kader betreffende de informatie en de raadpleging van de werknemers in de Europese Gemeenschap, B.S. 16 mei 2008.
[12] Algemeen verbindend verklaard bij KB van 5 juni 2008, B.S. 18 juni 2008, ed. 1
[13] Advies nr. 1766 van de Nationale Arbeidsraad van 2 maart 2011 - Datum en periode van de eerstkomende sociale verkiezingen.
[14] Cass. 4 april 2011, A.R. nr. S.10.0068.N, besproken in I. VAN HIEL, “Van rechtswege verkozen kandidaat is niet verkozen”, Juristenkrant 2011, afl. 231, 2.
[15] Dit betekent 35 dagen voor de dag van aanplakking van het bericht dat de verkiezingen aankondigt (= dag X).
[16] Y is de verkiezingsdag.
[17] Wet van 4 december 2007 tot regeling van de gerechtelijke beroepen ingesteld in het kader van de procedure aangaande de sociale verkiezingen van het jaar 2008, B.S. 7 december 2007, ed. 2. De wet wordt verkort weergegeven als: Wet Gerechtelijke Beroepen.

Geen opmerkingen: